شايد كودكي را ديده باشيد كه دائم در حال حركت است، جنب‌وجوش زيادي دارد، در حال حركت غذا مي خورد، دائم از اين‌طرف به آن‌طرف مي‌دود، اگر كاري هم نداشته باشد بخشي از بدنش دائم در حال تکان خوردن است. در حين حركت، وسايل و اشيا را لمس مي كند. اين كودكان كلاً حركات فيزيكي را دوست دارند. در كلاس و مدرسه به خاطر حركات به ظاهر اضافي، اغلب با بچه‌هاي بيش‌فعال اشتباه گرفته مي شوند. مسئله اين‌جاست كه به اين کودکان و رفتار آن‌ها به‌عنوان يك نوع هوش نگاه نمي‌كنند، صفاتي مثل برهم زدن كلاس، بي‌توجهي به درس، شلوغ كردن، دائم تکان خوردن و يک‌جا ننشستن، بدون آرام و قرار بودن، گاهي اوقات از ويژگي‌هاي اين کودکان به شمار مي‌رود. اما مي‌دانيم براي اين كودكان نشستن يعني تمركز نكردن، چون حركت باعث مي شود آن‌ها بهتر تمركز كنند.
برخورد نامناسب با اين كودكان منجر به کاهش عزت‌نفس، بيزاري يا شکست تحصيلي و گريز از مدرسه و يا بي‌علاقگي به کلاس‌هاي درسي مي شود. خيلي ساده مي‌توانيم كودكان داراي هوش جسمي ـ حركتي را تشخيص دهيم. اين كودكان انرژي زيادي دارند، عاشق حركت و جنب‌وجوش هستند، براي مدت زمان طولاني نمي‌توانند ساكن بمانند. پشت ميز مدرسه و ميز غذا پيچ‌وتاب مي‌خورند. حركت مي‌كنند تا دنياي خودشان را كشف كنند توانايي‌هاي ذهني و فيزيكي‌شان را بشناسند. تفاوت اين کودکان با کساني که مبتلا به بيش‌فعالي و نقص توجه هستند، در اين است که فعاليت و جنب‌وجوش آن‌ها در جهت کشف و جست‌وجوي محيط است. دوست دارند همه چيز را خودشان تجربه كنند. براي يادگيري ترجيح مي دهند لمس كنند تا اين‌كه نگاه كنند و بشنوند، زيرا از طريق حس لامسه اطلاعات را پردازش مي كنند. اين کودکان به محرک‌هاي فيزيکي سريع‌تر واکنش نشان مي‌دهند.
در کل رفتار اين کودکان در ظاهر نسبت به بقيه‌ي کودکان متفاوت است و به نظر مي‌رسد انرژي مضاعفي دارند و تشنه‌ي کنجکاوي در محيط‌‌‌اند. اين کودکان معمولاً در رشته‌هاي ورزشي موفق هستند. بهترين ايده‌ها و فکرها وقتي به ذهن‌شان مي رسد که مدتي طولاني راه مي‌روند، مي‌دوند يا بازي مي‌کنند يا يک فعاليت جسمي ديگر انجام مي دهند، گويي تمرکزشان در هنگام حرکت و تلاش بيشتر است. دوست دارند بيشتر وقت‌شان را در بيرون منزل بگذرانند يا در طبيعت باشند. اين کودکان در هنگام صحبت کردن با ديگران خيلي زياد از حرکات دست يا شکل هاي ديگر زبانِ بدني استفاده مي‌کنند. وقتي مي‌خواهند درباره‌ي چيزي اطلاعات بيشتري به دست آورند از لمس کردن کمک مي‌گيرند.
اين کودکان براي آموختن يک مهارت جديد، به جاي مطالعه کردن بايد آن را به‌طور عملي انجام دهند تا به خوبي آن را فرا گيرند. آن‌ها از مهارت خوبي در به‌کارگيري ماهيچه‌هاي بزرگ و کوچک دست و پا برخوردارند. از ورزش، حرکات ريتميک و فعاليت‌هاي حرکتي لذت مي‌برند. خواسته‌هاي خود را بيشتر به صورت نمايشي و با حرکات بدني همراه مي‌کنند. اين کودکان استعداد کنترل حرکات ظريف بدني، حرکات موزون، دستکاري ماهرانه اشياء و انجام کارهاي ظريف دست را دارند و علاقه‌مندي زيادي به ورزش‌هاي حرفه‌اي، ورزش‌هايي مثل کاراته و تکواندو، پانتوميم و تئاتر و بازيگري، جراحي و مکانيکي که بيشتر با مهارت‌هاي دست همراه است نشان مي‌دهند.
يک ضرب‌المثل چيني مي‌گويد: وقتي مي‌شنوم فراموش مي‌کنم، وقتي مي‌بينم بعداً به ياد مي‌آورم، وقتي کاري را انجام مي‌دهم به خوبي متوجه مي‌شوم. درنتيجه، به‌کارگيري حواس بدني و لمسي، مي‌تواند باعث افزايش يادگيري اين افراد شود.
ضرورت آموزش هوش جسمي ـ حركتي چيست؟
والدين و معلمان نقش مهمي در كشف و پرورش اين هوش در كودكان دارند. تشخيص و تميز اين هوش از بيش‌فعالي براي كودكان بسيار مهم و حياتي است. با ارائه‌ي فرصت‌ها و روش‌هاي آموزشي مناسب آن‌ها مي توانند مخترع، مهندس، ورزشكار و در بسياري از مشاغل و کارها توانمند شوند. والدين مي‌توانند فضايي را براي فعاليت‌هاي خلاقانه‌ي آن‌ها ايجاد كنند.
با آموزش هوش جسمي ـ حرکتي مي‌توان افراد مستعد در اين هوش را براي مشاغل و حرفه‌هاي مختلف پرورش داد. در واقع، هم انواع فعاليت‌هاي عملي و حركتي مانند نمايش‌هاي بدون كلام، نمايش‌هاي كلاسي، بازي‌هاي گروهي و رقابتي، باغباني، آشپزي، تمرينات آرام‌سازي، حركات و نرمش‌هاي بدني، تمرينات هوشياري بدني، تايپ، بازيگري، نوازندگي، صنايع‌دستي، آرايشگري، تصوير‌برداري هنري، گردش‌هاي علمي، نمايش و ايفاي نقش، مجسمه‌سازي و… به پرورش اين هوش کمک مي‌کنند و هم افراد داراي اين هوش به اين نوع مشاغل و فعاليت‌ها گرايش بيشتري نشان مي‌دهند.
هوش جسمي ـ حركتي چيست؟
هوش جسمي ـ حركتي استعداد و توانايي كار با دست‌ها و به‌كارگيري حركات ظريف انگشتان، دست‌ها و هم‌چنين استفاده از عضلات کوچک و بزرگ دست و پا و كل بدن است. مشخصه اصلي آن، کنترل حرکات بدن و استعداد به کار بردن ماهرانه‌ي اشياست. کودکان داراي اين هوش در حين انجام كاري مي توانند هم‌زمان اطلاعات را به ياد بياورند و پردازش كنند. از طريق ژست وحرکات بدني، احساسات و عقايد و نظرات خود را بيان مي‌کنند. تلاش مي‌کنند تا از طريق فعاليت و حرکت، کاري را به صورت عملي ياد بگيرند.
اين نوع هوش شامل مهارت‌هاي فيزيكي خاصي است در تعادل و توازن، چابکي، قدرت، انعطاف‌پذيري و سرعت عمل؛ مثل بازيگران، رقاصان، ورزشكاران، پانتوميم‌كاران، نقاشان، مجسمه‌سازان، مخترعان، مهندسان، جراحان، جواهرسازان و… آن‌ها افراد موفقي در رشته‌هاي ورزشي، در كارهاي هنري و در كارهاي دستي هستند. زيرا كه اين فعاليت‌ها نيازمند مهارت، دقت و تردستي است. از مشاغل احتمالي که اين کودکان در آينده به آن‌ها گرايش پيدا مي‌کنند، مي‌توان به خياط، آشپز، نجار، مدل‌ساز ماهر، فيزيوتراپ، هنرپيشه، صنعت‌گر، طلا‌ساز، ورزشكار، معمار، خلبان، فروشنده، طراح، آهنگر، استاد تربيت‌بدني و امثال آن اشاره كرد.
براي افزايش هوش جسمي ـ حرکتي کودکان چه فعاليت‌هايي مفيد است؟
* به کارگيري هنرهاي نمايشي مثل تئاتر، حرکات موزون، نمايش‌ها و انواع فعاليت‌هاي حرکتي
* به کارگيري دست و پا در فعاليت‌ها و بازي‌هاي روزانه و استفاده‌ي بيشتر از حس لامسه
* پياده‌روي، کوه‌پيمايي، گردش در طبيعت و گفت‌وگو در حين انجام اين فعاليت‌ها
* ارائه‌ي آموزش‌هاي مختلف به کمک فعاليت‌هاي حرکتي و جنبشي
* بازي‌هايي که با ايما و اشاره و حرکات دست و پا انجام مي‌شوند
* با چشمان بسته به لمس و تشخيص اشيا پرداختن و نام آن‌ها را گفتن
* ترسيم شکل‌هاي مختلف در فضا به کمک دست
* ساختن کارهاي دستي و مجسمه‌هاي گلي و اشکال حجم‌دار
* انجام بازي‌هاي تشخيصي در جنس اشيا
سلام. من با خوندن مقاله تون متوجه شدم پسرم از هوش جنبشی حرکتی برخورداره، خیلی از مواردی که گفتید از ویژگی های چنین بچه هایی هست در پسرم مشهوده پر انرژی بودنش، لذت بردنش از بازیای هیجانی، از ورزش، استفاده از حرکات دست و زبان بدنش موقع صحبت کردن و… تا الان فکر میکردم یه جورایی بیش فعاله و این فکر خیلی آزارم میداد. ممنون از مقاله تون که من رو نسبت به هوش جنبشی و حرکتی پسرم آگاه کرد.